Ανταγωνισμός και αντιπαλότητα ανάμεσα στα αδέρφια
Η οικογένεια, θα έλεγε κανείς, πως αποτελεί τον πρώτο και ίσως τον ισχυρότερο φορέα κοινωνικοποίησης για τον άνθρωπο. Στις περιπτώσεις που εκείνη απαρτίζεται από αρκετά μέλη, η διατήρηση της «ειρήνης» γίνεται αυτόματα μια δύσκολη υπόθεση. Πολλές είναι οι φορές που θα γεννηθεί αναστάτωση κυρίως μεταξύ των παιδιών, των οποίων η συμπεριφορά αναπτύσσει συχνότερα διακυμάνσεις. Από τη μία στιγμή στην άλλη η αγάπη μετατρέπεται σε φωνές και καυγάδες και πάλι από την αρχή. Τέτοιες καταστάσεις, βέβαια, αφορούν την καθημερινότητα και φυσικά δεν καθίστανται γόρδιος δεσμός για την αρμονική λειτουργία μιας οικογένειας. Οι γονείς είναι εκείνοι που έχουν την δυνατότητα να παρέμβουν κατάλληλα και να φροντίσουν για μια ήρεμη συμβίωση στο σπίτι.
Σε αυτό το σημείο απαραίτητο κρίνεται να διερευνηθούν οι αιτίες που ωθούν ένα παιδί να αντιπαρατεθεί με τα αδέλφια του. Ο πιο συνηθισμένος λόγος ανταγωνισμού θεωρείται η ανάγκη για προσοχή από τους γονείς. Αρκεί μια στιγμή, ώστε η παραμικρή κίνηση να ερμηνευθεί ως προνομιακή μεταχείριση από ένα παιδικό νου. Επίσης ο ερχομός ενός νέου μέλους ,ανεξαρτήτως φύλου, ενδεχομένως να αποτελούσε κόκκινο πανί για ένα μικρό παιδί. Το αίσθημα της αντιπαλότητας, που θα νιώσει, πιθανότατα να εκδηλωθεί σωματικά, λόγου χάρη με χτυπήματα ή πειράγματα, αλλά και λεκτικά με τη μορφή τσακωμών και γενικότερα ανώριμης συμπεριφοράς.
Ως γονείς έχουμε το χρέος αλλά και τη δύναμη να δημιουργήσουμε ένα φιλικό και υγιές περιβάλλον για τα παιδιά και με τον τρόπο αυτό να τους διδάξουμε τι σημαίνει αλληλεγγύη και αγάπη για όλους χωρίς καμία εξαίρεση. Κινούμενοι σε αυτό το πνεύμα μπορούμε να ακολουθήσουμε ορισμένα βήματα καθοριστικά για την εύστοχη αντιμετώπιση του προβλήματος. Πιο συγκεκριμένα, ωφέλιμο θα χαρακτηριζόταν:
- να αναγνωρίσουμε την διαφορετικότητα του καθενός από τα παιδιά μας, χωρίς να συγχέουμε τις ανάγκες και τα ενδιαφέροντά τους, προκειμένου να αποφύγουμε τις εντάσεις. Επομένως, για να υλοποιήσουμε αυτή την πρόταση, πρέπει να στραφούμε προς την επιλογή των δραστηριοτήτων εκείνων που θα αντιπροσωπεύουν την προσωπικότητά του. Όμοια κριτήρια είναι θεμιτό να εφαρμόζουμε ακόμη και στην αγορά ενός δώρου που να αντιστοιχεί στις επιθυμίες του.
- σε συνάφεια με τα παραπάνω, να μην φέρουμε ποτέ σε σύγκριση τα παιδιά σχετικά με τις ικανότητές τους. Το καθένα ξεχωριστά διαθέτει μοναδικό χαρακτήρα και δεξιότητες τις οποίες έχουμε καθήκον να επιδοκιμάζουμε, περιγράφοντας πάντα το επίτευγμα, προκειμένου να παραδειγματιστούν τα υπόλοιπα κι όχι να νιώσουν μειονεκτικά.
- να θέσουμε όρια και κανόνες όσον αφορά τις αποδεκτές και μη συμπεριφορές, ειδικά στη μεταξύ τους αλληλεπίδραση και να επισημαίνουμε τα μελανά σημεία στις αντιδράσεις τους. Εάν μάλιστα κριθεί σκόπιμο να τους κάνουμε κάποια παρατήρηση, πρέπει να έχουμε κατά νου να μην γίνει ενώπιον άλλων, διότι κάτι τέτοιο ίσως του προκαλούσε αμηχανία. Πρέπει να βρούμε χώρο και χρόνο να του εξηγήσουμε το λάθος του μακριά από τρίτους.
- να διατηρούμε ουδέτερη στάση στις διενέξεις μεταξύ των παιδιών και να τα παροτρύνουμε να επιλύουν μόνα τους τις διαφορές τους. Φαινόμενα όπως οι επαναλαμβανόμενες υποδείξεις προς ένα παιδί για επιθετική συμπεριφορά ή η χρήση ψευδωνύμων-υποκοριστικών θεωρούνται κατακριτέα.
- να προβλέπουμε προβληματικές καταστάσεις που λαμβάνουν χώρα συστηματικά. Παραδείγματος χάρη, η συνεργασία είναι μια διαδικασία στην οποία δεν ανταποκρίνονται όλα τα παιδιά στον ίδιο βαθμό. Συνεπώς, εάν το παιδί μας δεν την αποδέχεται πλήρως, μπορούμε να το κατευθύνουμε σε διεξόδους που δεν απαιτείται κατεξοχήν η συνεργασία, όπως να ακούει μουσική ή να ζωγραφίζει. Επιπλέον, σε περίπτωση που τα παιδιά εκφράζουν ενδιαφέρον για ηλεκτρονικές συσκευές, αλλά τσακώνονται για τον χρόνο χρήσης, η τήρηση ενός εβδομαδιαίου προγράμματος θα κατευνάσει τις εντάσεις.
- να ενθαρρύνουμε τα παιδιά μας να εξωτερικεύουν τα συναισθήματα τους για τα αδέλφια τους μέσα από τον διάλογο, πάντα με προϋπόθεση τη δική μας ενεργή στάση και συμμετοχή, αφηγούμενοι δικές μας αντίστοιχες εμπειρίες από την παιδική μας ηλικία. Επίσης, ευεργετικά λειτουργεί ο έπαινος όταν εκείνα αλληλεπιδρούν ομαδικά. Τέλος, αξίζει να διαθέτουμε χρόνο για εκείνα και με κάθε ευκαιρία να δηλώνουμε την αγάπη μας και την συνεχή παρουσία μας στο πλευρό τους.
Δρ. Μόσχου Δ. Καλλιόπη, M.sc., P.HD. – Εκπαιδευτική Σύμβουλος
