Πριν από 80 σχεδόν χρόνια το ορεινό Λέχοβο στην Φλώρινα, παραδίδονταν στις φλόγες και στη μανία του κατακτητή. Σήμερα μας καλεί να ακολουθήσουμε τις οργανωμένες πεζοπορικές και ποδηλατικές διαδρομές που διαθέτει, ώστε να αντιληφθούμε την αξία της φύσης, να μάθουμε για το ταραγμένο παρελθόν της περιοχής, με στόχο ένα ειρηνικό μέλλον. Μήνυμα επίκαιρο όσο ποτέ.
Αν βρεθείτε στη δυτική Μακεδονία, αξίζει να ανηφορίσετε στις νοτιοανατολικές πλαγιές του Βέρνου ή Βιτσίου, εκεί που σμίγουν τα όρια της Φλώρινας και της Καστοριάς, για να γνωρίσετε το γραφικό Λέχοβο, με τους ξακουστούς και περίφημους μάστορες – πετράδες του που τα έργα τους και σήμερα κοσμούν την κεντρική πλατεία.
Όχι όμως μόνο αυτό. Ακολουθήστε, περπατώντας ή ποδηλατώντας, τα οργανωμένα «Μονοπάτια Ειρήνης» γύρω από το χωριό, τα οποία αναπτύχθηκαν τα τελευταία χρόνια με πρωτοβουλία του δραστήριου «Ενωτικού Συλλόγου Λεχοβιτών – Προφήτης Ηλίας» και τη χρηματοδότηση της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γερμανίας. Μονοπάτια που θα σας δώσουν την ευκαιρία να γνωρίσετε την ομορφιά ενός τόπου, που χαρακτηρίζεται από τις έντονες εναλλαγές του τοπίου. Τις γυμνές κορυφογραμμές, τα πυκνά δάση -οξιάς, δρυός, σκλήθρων- χαμηλότερα, τις μικρές παραμυθένιες λίμνες Ζάζαρη και Χειμαδίτιδα στα πεδινά και βέβαια τα μικρά ορεινά και παραλίμνια χωριά.
Κτισμένο σε υψόμετρο 900 μέτρα, μέσα σε μια κατάφυτη τοποθεσία που εντυπωσιάζει όλες τις εποχές του χρόνου. το Λέχοβο αριθμεί σήμερα λιγότερους από 1000 κατοίκους. Η πλατεία του χωριού με τον αιωνόβιο πλάτανο, τις παραδοσιακές βρύσες, την περίλαμπρη εκκλησία του Αγίου Δημητρίου και την παρακείμενη -πάλαι ποτέ- «Αστική Σχολή Λεχόβου», αποτελούν μάρτυρα του πλούτου και της ευημερίας που γνώρισε παλαιότερα και πριν τα σπίτια του παραδοθούν στη λεηλασία και στις φλόγες των γερμανικών στρατευμάτων κατοχής το 1943.
Tα «Μονοπάτια Ειρήνης» καλύπτουν ένα δίκτυο 38 χιλιομέτρων/Photo: Περικλής Μεράκος
Το χωριό απέχει 52 χιλιόμετρα από την Φλώρινα, 38 χιλιόμετρααπό την Καστοριά και 26 χιλιόμετρα από το Αμύνταιο, όπου και ανήκει διοικητικά, ενώ γειτνιάζει με τις ξακουστές λίμνες Ζάζαρηκαι Χειμαδίτιδα, αλλά και το -επίσης- γραφικό Νυμφαίο (24 χιλιόμετρα). Σήμερα, μεγάλο μέρος του πληθυσμού συνεχίζει να ασχολείται με οικοδομικές εργασίες, συνεχίζοντας την παλιά παράδοση. Λιγότεροι με την κτηνοτροφία, την γεωργία -με τα φημισμένα φασόλια του Λεχόβου να έχουν την τιμητική τους- αλλά και τη μελισσοκομία.
Η κεντρική πλατεία με την εκκλησία του Αγίου Δημητρίου/Photo: Περικλής Μεράκος
«Μονοπάτια Ειρήνης»
Με στόχο τη δημιουργία προϋποθέσεων ήπιας και ποιοτικής τουριστικής ανάπτυξης στο Λέχοβο και στη γύρω περιοχή, ο «Ενωτικός Σύλλογος Λεχοβιτών – Προφήτης Ηλίας» ξεκίνησε το 2017 την υλοποίηση ενός φιλόδοξου σχεδίου, προκειμένου να καταστεί το χωριό αφετηρία πεζοπορικών και ποδηλατικών διαδρομών στην πλούσια φύση της περιοχής.
Έχοντας βιώσει τον πόνο, την λεηλασία και την καταστροφή από τα γερμανικά στρατεύματα κατά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο το Ελληνογερμανικό Ταμείο για το Μέλλον, με την υποστήριξη του Γενικού Προξενείου της Γερμανίας στη Θεσσαλονίκη, στήριξε την προσπάθεια του εκεί συλλόγου με την χρηματοδότηση του έργο «Μονοπάτια Ειρήνης» την περίοδο 2017- 2018. Την επιμέλεια του project (χάραξη, σήμανση διαδρομών κ.ά) υλοποίησε με επιτυχία η Κοιν.Σ.Επ. Paths of Greece (www.pathsofgreece.gr).
Οι παραδοσιακές βρύσες με πελεκητή πέτρα/Photo: Περικλής Μεράκος
Σήμερα γύρω από το Λέχοβο έχει αναπτυχθεί ένα οργανωμένο δίκτυο πεζοπορικών διαδρομών (38 χιλιόμετρα συνολικό μήκος), καθώς και μια ποδηλατική διαδρομή (73 χιλιόμετρα). Οι διαδρομές εκτείνονται σε μια περιοχή με έντονες εναλλαγές του φυσικού τοπίου, πλούσια και ταραγμένη ιστορία. Το δίκτυο ενώνει τα μικρά χωριά Αγραπιδιά, Αετός, Ασπρόγεια, Λιμνοχώρι, Λέχοβο, Νυμφαίο και Σκλήθρο με τις διαδρομές να διέρχονται από σημεία ενδιαφέροντος, όπως γραφικοί οικισμοί, εξωκλήσια, λίμνες, δάση κ.ά.
Δάσος / 10,50 χιλιόμετρα – 5 ώρες
Το πρώτο τμήμα ενώνει το Λέχοβο με τα Ασπρόγεια και το Νυμφαίο, με το μονοπάτι να διέρχεται από πλούσιο δάσος και αγροτικές περιοχές. Από τα Ασπρόγεια, το παλιό ανηφορικό μονοπάτι οδηγεί στο γραφικό Νυμφαίο με απεριόριστη θέα προς τις λίμνες Ζάζαρη και Χειμαδίτιδα.
Nυμφαίο – Σκλήθρο / 10,50 χιλιόμετρα – 3,5 ώρες
Από το γραφικό Νυμφαίο το παλαιό μονοπάτι, μέσα στο δάσος ή σε ξέφωτα με πανοραμική θέα, κατηφορίζει προς τους οικισμούς Αγραπιδιά και τον οικισμό Σκλήθρο. Μικρή παράκαμψη οδηγεί στο Καταφύγιο Λύκων το οποίο αξίζει να επισκεφθείτε (Τηλ. 23860 41500 και 23860 31155).
Σκλήθρο – Λιμνοχώρι / 6 χιλιόμετρα – 2 ώρες
Η πλέον σύντομη διαδρομή ενώνει το Σκλήθρο με το Λιμνοχώρι. Αρχικά μικρή ανάβαση, ακολουθώντας όμορφο παλιό μονοπάτι, που φτάνει στον εντυπωσιακό βράχο «Μαύρη Πέτρα» με μοναδική θέα. Η διαδρομή κατηφορίζει μέσα σε πλούσιο δάσος, για να καταλήξει στη λίμνη Ζάζαρη και το Λιμνοχώρι.
Λιμνοχώρι – Λέχοβο / 12 χιλιόμετρα – 4,5 ώρες
Η διαδρομή ενώνει το Λιμνοχώρι με τρεις εγκαταλελειμμένους παραλίμνιους οικισμούς για να καταλήξει στο Λέχοβο. Τα ερείπια των οικισμών Ίντσκο, Χρυσόβιτσα και Χειμάδι θυμίζουν την παλιά. Από το Χειμάδι το ανηφορικό μονοπάτι τερματίζει στο Λέχοβο, δίνοντας την ευκαιρία για πανοραμική θέα του χωριού.
Ποδηλατική διαδρομή (73 χιλιόμετρα)
Η διαδρομή, που προτείνεται να γίνει σε δύο στάδια, διέρχεται από όλα τα τοπία της περιοχής καθώς και από πολλά σημεία ενδιαφέροντος. Αποτελεί έναν εξαιρετικό τρόπο να γνωρίσετε τις ομορφιές του τόπου. Η διαδρομή ακολουθεί μόνο αγροτικούς δρόμους, σε λίγα σημεία άσφαλτο, και δεν διέρχεται από μονοπάτια.
Στο «Κέντρο Ενημέρωσης – Μονοπάτια Ειρήνης», που λειτουργεί ο «Ενωτικός Σύλλογος Λεχοβιτών – Ο Προφήτης Ηλίας» στην κεντρική πλατεία, μπορείτε να βρείτε αναλυτικούς χάρτες με τις διαδρομές, αλλά και να νοικιάσετε τον αναγκαίο εξοπλισμό για πεζοπορία (μπατόν, ορειβατικά σακίδια, αδιάβροχα) καθώς και ποδήλατα για όλες τις ηλικίες (Τηλ. 2386071304). Η πρόεδρος του συλλόγου Τάνια Γκαλάβου και τα υπόλοιπα μέλη, θα σας δώσουν κάθε χρήσιμη πληροφορία. Για τα «Μονοπάτια Ειρήνης» μπορείτε να ενημερωθείτε και στην επίσημη ιστοσελίδα τους (www.pathsofpeace.gr) όπου μπορείτε να κατεβάσετε και την εφαρμογή – οδηγό για κινητά και τάμπλετ.
Τα «Μονοπάτια Ειρήνης» έφεραν και τη λειτουργία του πρώτου παραδοσιακού ξενώνα στο χωριό, που φέρει και την ονομασία «Μονοπάτι». Ο ιδιοκτήτης Ηλίας Κόλκας θα σας δώσουν όποια πληροφορία χρειαστείτε τόσο για τα μονοπάτια όσο και για όλα όσα πρέπει να δείτε μέσα και έξω από το χωριό. Μη ξεχάσετε να δοκιμάσετε ντόπιες πίτες -με πράσο, τυρί, σπανάκι, μανιτάρια κ.ά.- δια χειρός Ευγενίας και Βούλας, καθώς και φασολάδα με τα φημισμένα φασόλια Λεχόβου, που «λιώνουν» κυριολεκτικά από τη γεύση στο στόμα. (www.ksenonasmonopati.gr / Τηλ. 2386071000)
Πλατεία «κόσμημα»
Εκτός όμως από τα «Μονοπάτια Ειρήνης» αφιερώστε χρόνο για να γνωρίσετε τα όμορφα μυστικά του Λεχόβου. Μπορεί να καταστράφηκε σχεδόν ολοκληρωτικά την περίοδο της κατοχής, αλλά το ιστορικό κέντρο έχει διασωθεί, μεταφέροντας ντόπιους και επισκέπτες πίσω στο χρόνο.
Στην κεντρική πλατεία, δίπλα στον αιωνόβιο πλάτανο και τις βρύσες (1908) με τα γάργαρα νερά, επισκεφθείτε την εντυπωσιακή εκκλησία του Αγίου Δημητρίου, με το πετρόκτιστο καμπαναριό. Πρόκειται για τρίκλιτη βασιλική, κτίστηκε το 1812 και ανακαινίσθηκε το 1868, με πλούσια εικονογράφηση και ξυλόγλυπτα έργα τέχνης, όπως το τέμπλο, τον άμβωνα και το δεσποτικό.
Στους χώρους της πάλαι ποτέ «Αστικής Σχολής», κτίστηκε το 1900 από ντόπιους μάστορες με πελεκητή πέτρα, στεγάζεται το Εθνολογικό – Λαογραφικό Μουσείου του «Ενωτικού Συλλόγου Λεχοβιτών – Ο Προφήτης Ηλίας». Στις προθήκες του εκτίθενται κειμήλια από την ιστορική, εκκλησιαστική και πολιτιστική κληρονομιά του Λεχόβου. Εντυπωσιάζει η σημαντική συλλογή σπάνιων εκκλησιαστικών εικόνων, σκευών και βιβλίων της περιόδου 1683-1860, καθώς και αντικειμένων που αποτυπώνουν τον τρόπο ζωής και τις καθημερινές δραστηριότητες των κατοίκων τα παλαιότερα χρόνια.
Εντυπωσιακή είναι και η βιβλιοθήκη του χωριού που σήμερα αριθμεί πάνω από 7.500 βιβλία. Αποτελεί συνέχεια της βιβλιοθήκης που λειτουργούσε προπολεμικά και πυρπολήθηκε από τους Γερμανούς το 1943.
Βόρεια του χωριού, στο λόφο του Προφήτη Ηλία και μέσα σε ένα πλούσιο φυσικό περιβάλλον, λειτουργεί οργανωμένος χώρος δασικής αναψυχής (κιόσκια με τραπεζοπάγκους, ψησταριές, βρύσες κ.ά.), που αποτελεί από τα αγαπημένα σημεία των ντόπιων και ξένων επισκεπτών. Το ομώνυμο εξωκλήσι κτίστηκε το 1919 στην κορυφή του λόφου σε υψόμετρο 1017 μέτρα.
