Η αλήθεια είναι ότι δεν έχουν µείνει πολλοί ασφαλισµένοι µε κατοχυρωµένο ή και θεµελιωµένο δικαίωµα συνταξιοδότησης µετά την κυλιόµενη αύξηση των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης που θεσµοθετήθηκε τον Αύγουστο του 2015. Παρ’ όλα αυτά, ο αριθµός εκείνων που υπολογίζεται ότι µπορούν να εξέλθουν από τον εργασιακό βίο µε σύνταξη δεν είναι αµελητέος. Οπως υπολογίζεται, σχετικό θεµελιωµένο δικαίωµα ή κατοχυρωµένο που ωριµάζει σε θεµελιωµένο εντός του 2024 διατηρούν περί τις 90.000-100.000 ασφαλισµένοι. Ολοι αυτοί µπορούν να εξέλθουν έως και επτά έτη πριν από τη συµπλήρωση της ηλικίας των 62 ετών. Πρόκειται για ειδικές κατηγορίες ασφαλισµένων που έχουν κατακτήσει τη θεµελίωση του συνταξιοδοτικού δικαιώµατος από τη µεταβατική περίοδο 2015-21 (ν. 4336/2015).

Αυτοί οι περίπου 100.000 ασφαλισµένοι στα όρια της πρόωρης φυγής από την εργασία κατανέµονται στις ακόλουθες κατηγορίες:

01 Η 35ετία (10.500 ηµέρες ασφάλισης) στο δηµόσιο µε κατοχύρωση του αριθµού των ενσήµων (25ετία) το 2010

Για να έχει δικαίωµα συνταξιοδότησης κάποιος δηµόσιος υπάλληλος θα πρέπει µέχρι τις 31.12.2021 να είχε συµπληρώσει 10.500 ηµέρες ασφάλισης (µετρά και η εξαγορά πλασµατικών ετών τέκνου ή στράτευσης) και την ηλικία των 58 ετών. Επειδή ακριβώς ισχύουν κυλιόµενες αυξήσεις των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης από το 2015 (µεταβατική περίοδος), αυτή η κατηγορία ανάλογα µε την περίπτωση φτάνει για να αποκτήσει δικαίωµα πρόωρης συνταξιοδότησης µέχρι την ηλικία των 61 ετώνκαι 6 µηνών που συµπληρώνεται το 2024. Συγκεκριµένα, αν κάποιος δηµόσιος υπάλληλος συµπλήρωσε 7.500 ηµέρες ασφάλισης το 2011 (κατοχύρωση µε 25ετία) και εντός του 2021 κατάφερε να συµπληρώσει, έστω και µε εξαγορά πλασµατικών ετών, και τα 36 χρόνια (10.800 ηµέρες ασφάλισης), θεµελιώνει δικαίωµα.

02 Η 36ετία (10.800 ηµέρες ασφάλισης) στο δηµόσιο µε κατοχύρωση του αριθµού των ενσήµων το 2011.

Πρόκειται για την κυλιόµενη αύξηση που επιβλήθηκε το 2010 (ν. 3863/2010). Είναι ακριβώς οι ίδιες προϋποθέσεις µε την προηγούµενη κατηγορία, µε τη µόνη διαφορά ότι στις 31.12.2021 θα έπρεπε να είχαν συµπληρωθεί 10.800 ηµέρες ασφάλισης (36ετία) και όχι 10.500.

03 Η 37ετία (11.100 ηµέρες ασφάλισης) στο δηµόσιο µε κατοχύρωση του αριθµού των ενσήµων το 2011

Εδώ εισέρχεται η χωρίς όριο ηλικία συνταξιοδότησης µε τη συµπλήρωση 11.100 ηµερών ασφάλισης (εφόσον το 2010 είχε συµπληρωθεί η 25ετία ή 7.500 ηµέρες ασφάλισης), µε τη µόνη διαφορά ότι η 37ετία θα πρέπει να έχει συµπληρωθεί ακόµη και µε εξαγορά πλασµατικών ετών (µόνο στρατού ή τέκνων) έως 31.12.2021.

04 Η µειωµένη σύνταξη των δηµόσιων υπαλλήλων

Σε αυτή την κατηγορία υπάρχουν διάφορες υποκατηγορίες. Ως γενικός κανόνας είναι ότι αυτοί που επιθυµούν να εξέλθουν της δηµοσιοϋπαλληλικής ιδιότητας πρόωρα µε µειωµένη σύνταξη πρέπει να έχουν συµπληρώσει τις 7.500 ηµέρες ασφάλισης (25ετία) µέχρι τις 31.12.2022. Ανάλογα δε την υποκατηγορία που εντάσσονται θα πρέπει να έχουν συµπληρώσει το αντίστοιχο ηλικιακό όριο έως τις 31.12.2022.

Αναλυτικότερα:

Οι γυναίκες δηµόσιοι υπάλληλοι αν έχουν συµπληρώσει 7.500 ηµέρες ασφάλισης (25ετία) το 2010, αποκτούν θεµελιωµένο δικαίωµα συνταξιοδότησης µε τη συµπλήρωση (πριν από τις 31.12.2022) της ηλικίας των 55 ετών.
Οι δηµόσιοι υπάλληλοι (γυναίκες και άντρες) αν έχουν συµπληρώσει 7.500 ηµέρες ασφάλισης (25ετία) το 2011, αποκτούν θεµελιωµένο δικαίωµα συνταξιοδότησης µε τη συµπλήρωση (πριν από τις 31.12.2022) της ηλικίας των 56 ετών.
Οι δηµόσιοι υπάλληλοι (γυναίκες και άντρες) αν έχουν συµπληρώσει 7.500 ηµέρες ασφάλισης (25ετία) το 2012, αποκτούν θεµελιωµένο δικαίωµα συνταξιοδότησης µε τη συµπλήρωση (πριν από τις 31.12.2022) της ηλικίας των 57 ετών.
Αν το όριο ηλικίας των τριών πρώτων περιπτώσεων συµπληρώνεται µετά την 1η.1.2023, τότε η θεµελίωση του δικαιώµατος µειωµένης και πρόωρης σύνταξης επέρχεται µε τη συµπλήρωση του 62ου έτους της ηλικίας.

05 Με βαρέα στον ιδιωτικό τοµέα και πλήρη σύνταξη στα 62

Αν κάποιος έχει 3.600 ηµέρες ασφάλισης (12ετία) στα βαρέα και έχει συµπληρώσει συνολικά 4.500 ηµέρες ασφάλισης, τότε εξέρχεται µε τη συµπλήρωση του 62ου έτους ηλικίας µε πλήρη σύνταξη.

06 Τα βαρέα στους ΟΤΑ

Πρόκειται για ειδική κατηγορία εργαζοµένων που έχουν ενταχθεί στα βαρέα (ΒΑΕ), κατέχουν µονιµότητα στο δηµόσιο ενώ υπηρετούν στους οργανισµούς τοπικής αυτοδιοίκησης (ΟΤΑ). Οι προϋποθέσεις για την πρόωρη σύνταξη αυτής της κατηγορίας είναι να έχουν συµπληρώσει 3.600 ηµέρες ασφάλισης (12ετία) στα ΒΑΕ των ΟΤΑ µέχρι τις 31.12.2012 (το όριο ηλικίας για τη συνταξιοδότηση παραµένει στα 58). Από την άλλη, για όσους συµπληρώνουν 3.600 ηµέρες ασφάλισης (12ετία) µετά την 1η.1.2013 αυξάνεται το όριο ηλικίας συνταξιοδότησης στα 60 έτη.

07 Τα βαρέα στον ιδιωτικό τοµέα (πρώην IKA) µε 7.500 ηµέρες ασφάλισης (25ετία)

Πρόκειται για το µοναδικό παράθυρο πρόωρης συνταξιοδότησης πριν από τη συµπλήρωση του ηλικιακού ορίου των 62 ετών για τον ιδιωτικό τοµέα. Για να θεµελιωθεί το δικαίωµα πρόωρης συνταξιοδότησης θα πρέπει ο ασφαλισµένος να έχει 7.500 ηµέρες ασφάλισης στα βαρέα και συνολικά 10.500 ηµέρες ασφάλισης (35ετία). Σε αυτή την περίπτωση το δικαίωµα για αίτηση συνταξιοδότησης για µειωµένη σύνταξη θεµελιώνεται µε τη συµπλήρωση των 60 ετών και το αντίστοιχο δικαίωµα για πλήρη στην ηλικία των 62 ετών (αντί του γενικού ορίου των 67 ετών).

08 ΕΦΚΑ µισθωτών (πρώην IKA) µε 3.600 βαρέα ένσηµα (12ετία)

Σε αυτή την κατηγορία δεν υφίσταται δυνατότητα φυγής πριν από τα 62 έτη. Ωστόσο θεωρείται πρόωρη επειδή εκφεύγει του γενικού ορίου των 67 ετών και δίνεται πλήρη σύνταξη µε τη συµπλήρωση των 62 ετών. Βέβαια δεν αρκούν οι 3.600 ηµέρες ασφάλισης στα βαρέα αλλά θα πρέπει να έχουν συµπληρωθεί συνολικά (ακόµη και µε πλασµατικά) οι 4.500 ηµέρες ασφάλισης (15ετία).

09 Οι εργαζόµενες στον ιδιωτικό τοµέα µε 3.600 βαρέα ένσηµα (12ετία)

Σε αυτή την κατηγορία ισχύει η προϋπόθεση της συνταξιοδότησης µε 4.500 ηµέρες ασφάλισης (15ετία), εκ των οποίων οι 3.600 ηµέρες ασφάλισης στα βαρέα. Ωστόσο ισχύουν διαφορετικά ηλικιακά όρια ανάλογα µε το έτος κατοχύρωσης:

Αν συµπληρώθηκαν οι 4.500 ηµέρες ασφάλισης (οι 3.600 σε βαρέα) το 2010, δικαίωµα συνταξιοδότησης (πλήρη σύνταξη) αποκτάται µε τη συµπλήρωση της ηλικίας των 55 ετών.
Αν συµπληρώθηκαν οι 4.500 ηµέρες ασφάλισης (οι 3.600 σε βαρέα) το 2011, δικαίωµα συνταξιοδότησης (πλήρη σύνταξη) αποκτάται µε τη συµπλήρωση της ηλικίας των 56 ετών.
Αν συµπληρώθηκαν οι 4.500 ηµέρες ασφάλισης (οι 3.600 σε βαρέα) το 2012, δικαίωµα συνταξιοδότησης (πλήρη σύνταξη) αποκτάται µε τη συµπλήρωση της ηλικίας των 57 ετών.
Αν συµπληρώθηκαν οι 4.500 ηµέρες ασφάλισης (οι 3.600 σε βαρέα) µετά το 2013, δικαίωµα συνταξιοδότησης (πλήρη σύνταξη) αποκτάται µε τη συµπλήρωση της ηλικίας των 62.

10 Γονείς ανηλίκων σε δηµόσιο, ∆ΕΚΟ, τράπεζες µε 7.500 ηµέρες ασφάλισης (25ετία)

Σε αυτή την τεράστια κατηγορία των προώρων συντάξεων το δικαίωµα συνταξιοδότησης επέρχεται ανάλογα µε το έτος θεµελίωσης στα 50, τα 52 ή τα 55 και τις επιταγές του ν. 4336/2015 που επεξέτεινε τα όρια ηλικίας συνταξιοδότησης. Αναλυτικότερα:
Μητέρες ανηλίκων που είχαν συµπληρώσει το 2010 τις 7.500 ηµέρες ασφάλισης (25ετία) και κατά το ίδιο διάστηµα το τέκνο τους ήταν ανήλικο κατοχύρωσαν δικαίωµα αν συµπλήρωσαν το 50ό έτος της ηλικίας τους έως τις 31.12.2016. Αυτή η περίπτωση θεµελιώνει το δικαίωµα συνταξιοδότησης το 2024 λόγω των επιταγών του ν. 4336/2015.
Γονείς που είχαν συµπληρώσει το 2011 τις 7.500 ηµέρες ασφάλισης (25ετία) και κατά το ίδιο διάστηµα το τέκνο τους ήταν ανήλικο κατοχύρωσαν δικαίωµα αν συµπλήρωσαν το 52ο έτος της ηλικίας τους έως τις 31.12.2016. Αυτή η περίπτωση θεµελιώνει το δικαίωµα συνταξιοδότησης το 2024 λόγω των επιταγών του ν. 4336/2015.
Γονείς που είχαν συµπληρώσει το 2012 τις 7.500 ηµέρες ασφάλισης (25ετία) και κατά το ίδιο διάστηµα το τέκνο τους ήταν ανήλικο κατοχύρωσαν δικαίωµα αν συµπλήρωσαν το 55ο έτος της ηλικίας τους έως τις 31.12.2018. Αυτή η περίπτωση θεµελιώνει το δικαίωµα συνταξιοδότησης το 2024 λόγω των επιταγών του ν. 4336/2015.

11 Οι τρίτεκνοι γονείς που υπηρετούν ή εργάζονται σε δηµόσιο, ∆ΕΚΟ, τράπεζες µε 6.000 ηµέρες ασφάλισης (20ετία)

Πέραν της µείωσης από 7.500 σε 6.000 ηµέρες ασφάλισης, ισχύουν οι ίδιες προϋποθέσεις µε την παραπάνω κατηγορία και την εξής υποκατηγοριοποίηση:
Τρίτεκνες και άνω µητέρες ανηλίκων αν είχαν συµπληρώσει το 2010 τις 6.000 ηµέρες ασφάλισης (20ετία) µπορούν να αποχωρήσουν εντός του 2024, καθώς το δικαίωµα ασκείται χωρίς όριο ηλικίας σύµφωνα µε όσα ορίζει ο ν. 4336/2015.
Τρίτεκνοι και άνω γονείς που είχαν συµπληρώσει το 2011 τις 6.000 ηµέρες ασφάλισης (20ετία) και κατά το ίδιο διάστηµα το τέκνο τους ήταν ανήλικο κατοχύρωσαν δικαίωµα αν συµπλήρωσαν το 52ο έτος της ηλικίας τους έως τις 31.12.2016.
Τρίτεκνοι και άνω γονείς που είχαν συµπληρώσει το 2012 τις 6.000 ηµέρες ασφάλισης (20ετία) και κατά το ίδιο διάστηµα το τέκνο τους ήταν ανήλικο κατοχύρωσαν δικαίωµα αν συµπλήρωσαν το 55ο έτος της ηλικίας τους έως τις 31.12.2018.
Και για τις δύο προηγούµενες περιπτώσεις θεµελιώνουν το δικαίωµα συνταξιοδότησης το 2024 λόγω των επιταγών του ν. 4336/2015.

12 Μητέρες ανήλικου τέκνου µε 5.500 ηµέρες ασφάλισης (18,3 έτη)

Πέραν της συµπλήρωσης των 5.500 ηµερών ασφάλισης (18,3 έτη) ισχύουν οι προϋποθέσεις των δύο παραπάνω υποκατηγοριών:
Μητέρες ανηλίκων που είχαν συµπληρώσει το 2010 τις 5.500 ηµέρες ασφάλισης (18,3 έτη) και κατά το ίδιο διάστηµα το τέκνο τους ήταν ανήλικο, κατοχύρωσαν δικαίωµα για µειωµένη σύνταξη αν συµπλήρωσαν το 50ό έτος της ηλικίας τους έως τις 31.12.2016.
Μητέρες ανηλίκων που είχαν συµπληρώσει το 2011 τις 5.500 ηµέρες ασφάλισης (18,3 έτη) και κατά το ίδιο διάστηµα το τέκνο τους ήταν ανήλικο κατοχύρωσαν δικαίωµα για µειωµένη σύνταξη αν συµπλήρωσαν το 52ο έτος της ηλικίας τους έως τις 31.12.2017.
Μητέρες ανηλίκων που είχαν συµπληρώσει το 2012 τις 5.500 ηµέρες ασφάλισης (18,3 έτη) και κατά το ίδιο διάστηµα το τέκνο τους ήταν ανήλικο κατοχύρωσαν δικαίωµα για µειωµένη σύνταξη αν συµπλήρωσαν το 55ό έτος της ηλικίας τους έως τις 31.12.2018.
Και στις τρεις περιπτώσεις θεµελιώνουν το δικαίωµα συνταξιοδότησης το 2024 λόγω των επιταγών του ν. 4336/2015.

Το ασφαλιστικό φίλτρο στα βαρέα
Αυτό που δεν πρέπει να διαλανθάνει την προσοχή των ασφαλισµένων σε σχέση µε τη συνταξιοδότηση µε βαρέα ένσηµα είναι η υποχρέωση να έχουν 1.000 βαρέα (3,3 έτη ή 82,5 µήνες) τα τελευταία 17 χρόνια προτού καταθέσουν την αίτηση συνταξιοδότησης.

Θεµελίωση και κατοχύρωση συνταξιοδοτικού δικαιώµατος

Οι όροι «θεµελίωση» και «κατοχύρωση» συχνά µπερδεύονται και δηµιουργείται σύγχυση µεταξύ των ασφαλισµένων. Ως εκ τούτου, αξία έχουν οι ορισµοί.
Οταν αναφέρουµε ότι ένας ασφαλισµένος θεµελιώνει δικαίωµα εννοούµε ότι έχει συµπληρώσει τις δύο προϋποθέσεις συνταξιοδότησης, που είναι αφενός το ύψος των ηµερών ασφάλισης και αφετέρου το όριο ηλικίας (όπου και όπως προβλέπεται δυνάµει των διατάξεων). Οταν κάποιος θεµελιώσει δικαίωµα, τούτο δεν χάνεται και µπορεί να κάνει χρήση του δικαιώµατός του οποτεδήποτε χωρίς να επηρεάζεται από ενδεχόµενες δυσµενείς µεταρρυθµίσεις.
Αντίθετα, όταν λέµε ότι κάποιος ασφαλισµένος κατοχυρώνει δικαίωµα εννοούµε ότι έχει δυνατότητα εξόδου από την εργασία µε τις προϋποθέσεις που ισχύουν κατά τον χρόνο που συµπληρώνει τις δύο προϋποθέσεις συνταξιοδότησης. Είτε διαθέτει τις απαιτούµενες ηµέρες συνταξιοδότησης, οπότε κατοχυρώνεται το δικαίωµα συνταξιοδότησης στο όριο ηλικίας και µε τις ηµέρες εργασίας που έχουν καθοριστεί για το συγκεκριµένο έτος, είτε την ηλικία, οπότε κατοχυρώνεται το δικαίωµα συνταξιοδότησης µε το όριο ηλικίας που έχει καθοριστεί για το συγκεκριµένο