Χρηματοοικονομική ανάλυση δημόσιων νοσοκομείων 2023
του Νίκου Ρίζου
ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΤΗΣ ΜΕΛΕΤΗΣ
H ανάλυση των λογιστικών καταστάσεων των δημόσιων νοσοκομείων αποτελεί το κύριο εργαλείο αντικειμενικής αξιολόγησης της οικονομικής πορείας και της βιωσιμότητας του ΕΣΥ. Η ανάλυση της δεκαετίας (2010-2020) αποτελεί έναν επι πλέον λόγο προκειμένου να αξιολογηθεί η οικονομική διαχείριση πριν και μετά την επιβολή των μνημονίων . Επι πλέον αξιολογείται και η πολιτική ικανότητα των κυβερνήσεων όλων που κυβέρνησαν την τελευταία δεκαετία την χώρα.
Η αξιολόγηση των δημόσιων νοσοκομείων γίνεται με βάση την ανάλυση των δημοσιευμένων οικονομικών καταστάσεων της περιόδου 2012-2020 και της μελέτης του ΙΟΒΕ (2023).
Αυτό που προκύπτει είναι η θεαματική βελτίωση της οικονομικής και διοικητικής των δημοσίων νοσοκομείων, από την επιβολή του πρώτου μνημονίου και μετά. Η θεαματική βελτίωση όμως είναι αποτέλεσμα των επιβληθέντων μνημονίων και των όρων που τέθηκαν στα μνημόνια από την τρόικα και όχι στην αποτελεσματική διαχείριση των κυβερνήσεων, που κυβέρνησαν την χώρα την περίοδο από το πρώτο μνημόνιο μέχρι σήμερα.
Κατά το χρονικό διάστημα της δεκαετίας αλλά και προ αυτής, υπήρξαν κυβερνήσεις όλων των πολιτικών αποχρώσεων ΠΑΣΟΚ, υπηρεσιακές, ΝΔ, ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ, ΣΥΡΙΖΑ, ΝΔ. Παρότι υπήρχαν σημαντικές πολιτικές, κοινωνικές και οικονομικές διαταραχές από capital control μέχρι δημοψήφισμα και υπηρεσιακές κυβερνήσεις, η βελτίωση των οικονομικών των δημοσίων νοσοκομείων όχι μόνο δεν επηρεάστηκε αρνητικά, αλλά αντίθετα βελτιώνονταν σταδιακά καθ’ όλη την δεκαετία.
Ενδεικτική απόδειξη της ανικανότητας και της διαφθοράς στον τομέα της υγείας αποτελεί η σύγκριση της ων συνολικών δαπανών υγείας ως % του ΑΕΠ για το έτος 1998. Η Ελλάδα 8,4% και το Ηνωμένο Βασίλειο 6,8%. Δηλαδή η Ελλάδα δαπανούσε στην υγεία περισσότερα από την Αγγλία σε σχέση με το ΑΕΠ !!! . Και φυσικά δεν υπάρχει ουδεμία σύγκριση για την ποιότητα των προσφερόμενων υπηρεσιών μεταξύ των δύο χωρών.
Αποδεικνύεται ότι το κύριο πρόβλημα στην χώρα είναι η ανικανότητα, η ευνοιοκρατία των ημετέρων και η διαφθορά. Αποδεικνύεται δηλαδή ότι η διαφθορά και η ανικανότητα δεν έχουν ούτε πολιτικό χρώμα, ούτε πολιτική φιλοσοφία. Αποδεικνύεται ότι η χώρα είναι ανίκανη να διαχειριστεί τους πόρους της για το κοινό συμφέρον και την κοινωνική ωφέλεια. Τα μνημόνια επομένως δεν είναι η αιτία της δύσκολης οικονομικής κατάστασης που βιώνουν (βιώνουμε) οι πολίτες της χώρας αλλά είναι το αποτέλεσμα των κυβερνήσεων να διαχειριστούν ορθολογιστικά και αποτελεσματικά την διαχείριση των δημόσιων πόρων.
Ο Ν. 216/90, αρθ.6 αναφέρεται στην έννοια της γονικής μέριμνας «, περιλαμβάνει τον προσδιορισμό του ονόματος του παιδιού, την επιμέλειά του, τη διαχείριση της περιουσίας του και την εκπροσώπησή του σε κάθε υπόθεση ή δικαιοπραξία που αφορά το ίδιο ή την περιουσία του».
Ποιος επομένως τίθεται σε νομική επιμέλεια; Το παιδί λόγω της ανωριμότητας, επειδή είναι ανίκανο να διαχειριστεί την περιουσία του. Τα μνημόνια και η τρόικα επομένως είναι κηδεμόνες της χώρας λόγω της ανικανότητας, την ανωριμότητας και της επιτήρησης της διαφθοράς. Η χώρα έχει τεθεί σε διεθνή κηδεμονία λόγω της δικής μας ανικανότητας να διαχειριστούμε τα του οίκου μας.
1. ΑΝΑΛΥΤΙΚΑ ΤΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ Το 2012 – 2020
1.1 Η Ανάλυση των οικονομικών καταστάσεων των δημοσίων νοσοκομείων
– 58 νοσοκομεία σημείωσαν πλεόνασμα, ενώ 41 νοσοκομεία σημείωσαν έλλειμμα. Σταδιακά βελτιώνεται η κατάσταση ώστε το 2020 ο αριθμός των νοσοκομείων που εμφάνισαν πλεόνασμα είναι 77 και ελλειμματικά είναι μόνο 12. Δηλαδή το 86,5% των νοσοκομείων παρουσιάζει πλεόνασμα.
– σημειώνεται αύξηση των ρευστών διαθεσίμων κατά 112%.
– Μείωση των παγίων επενδύσεων κατά 25,5%
– Μειώνονται οι βραχυπρόθεσμες υποχρεώσεις κατά 56,3%, ενώ οι μακροπρόθεσμες κατά 71%.
– Εμφανίζεται σημαντική μείωση των εξόδων διοικητικής λειτουργίας κατά 30,8% και μείωση του κόστους αγαθών και υπηρεσιών κατά 14,5%.
– Εξ ίσου σημαντική μείωση εμφανίζουν τα λειτουργικά έξοδα κατά 16,7%.
1.2 Συμπεράσματα:
Η σημαντική μείωση και ο εξ ορθολογισμός των εξόδων με την ταυτόχρονη συγκράτηση των εσόδων οδήγησε στην θεαματική βελτίωση των καθαρών κερδών κατά 104,8%. Ταυτόχρονα επιτυγχάνεται η μείωση των βραχυπροθέσμων υποχρεώσεων, με αποτέλεσμα την μείωση του χρόνου αποπληρωμής των προμηθευτών και βελτίωση της ρευστότητας των.
Η Ελλάδα την περίοδο 2008-2013 είναι πρώτη στην μείωση δαπάνης – 7,3% και αντίθετα είναι τελευταία στην αύξηση της δαπάνης 0,4% . Γιατί συμβαίνει αυτό; Βεβαίως επιδρά και η μείωση της ιδιωτικής δαπάνης λόγω του περιορισμένου εισοδήματος των πολιτών. Κυρίως όμως η θεαματική μείωση της κατά κεφαλής δαπάνης οφείλεται στην επιβολή των μνημονίων. Αυτό αποτελεί προσαρμογή στην ανεξέλεγκτη αύξηση της κοινωνικής δαπάνης, μέρος της οποίας είναι και η ανεξέλεγκτη δαπάνη.
Το ίδιο επισημαίνει και ο Μ. Ματσαγγάνης στο βιβλίο του Η κοινωνική πολιτική σε δύσκολους καιρούς. Εκδόσεις Κριτική, Αθήνα, 2011 «Η ανεξέλεγκτη αύξηση της κοινωνικής δαπάνης στην Ελλάδα κατά την περίοδο 2000–2009 ήταν αποτέλεσμα πελατειακών σχέσεων πολιτικής και πολιτών και όχι αποτέλεσμα ενός ορθολογικού σχεδιασμού με στόχο την κοινωνική προστασία κοινωνικά ευπαθών ομάδων».
2. ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΙ ΚΑΙ ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΙ ΔΕΙΚΤΕΣ
2.1 Σύγκριση με τις χώρες του ΟΟΣΑ
Δειγματοληπτικά, το διάστημα 2005-2006 ο ρυθμός αύξησης της δαπάνης υγείας σε σχέση με το ΑΕΠ, στις χώρες του ΟΟΣΑ:
Εσθονία 10,20%
Ελλάδα 5,10%
Πορτογαλία 6,0%
Γαλλία 0,9%
Μέσος Όρος χωρών ΟΟΣΑ 2,5%.
Είναι προφανές ότι αμέσως μετά οι δύο χώρες Ελλάδα και Πορτογαλία μπήκαν αμέσως μετά στα μνημόνια, ενώ η Εσθονία στην συνέχεια μείωσε δραματικά την δαπάνη υγείας χωρίς μνημόνια. (ARCHIVES OF HELLENIC MEDICINE: ISSN 11-05-3992, 24.8.2017).
Καλύτερη απόδειξη για την ανικανότητα και την διαφθορά στον τομέα της υγείας αποτελεί η σύγκριση της ων συνολικών δαπανών υγείας ως % του ΑΕΠ για το έτος 1998 .
Ελλάδα 8,4% και Ηνωμένο Βασίλειο 6,8%. Δηλαδή η Ελλάδα δαπανούσε στην υγεία περισσότερα από την Αγγλία σε σχέση με το ΑΕΠ !!! . Φυσικά δεν υπάρχει ουδεμία σύγκριση για την ποιότητα των προσφερόμενων υπηρεσιών μεταξύ των δύο χωρών. (OECD: Health at a glance 2001 σελ. 84).
2.2 Αριθμός Νοσοκομείων ανά 1 εκατ. κατοίκους (2021)
Η Ελλάδα έχει 25 νοσοκομεία ανά 1.000.000 κατοίκους. Βρίσκεται στον μέσο όρο της ΕΕ.
Παρατηρείται πτωτική τάση στον συνολικό αριθμό κλινών 11 των νοσοκομείων της χώρας την περίοδο 2010-2021. Ειδικότερα, ο αριθμός τους καταγράφει μείωση κατά 6,7% μεταξύ 2010 και 2021, από 52,4 χιλ. σε 48,9 χιλ. αντίστοιχα.
Αντίθετα, την περίοδο 2010-2018 οι κλίνες ανοικτής νοσηλείας («κλίνες ημέρας») αυξήθηκαν σημαντικά, κατά 65,0% (από 2,6 χιλ. σε 4,3 χιλ. Αυτό αποδεικνύει την αποτελεσματικότητα στην διαχείριση των κλινών και στην αποτελεσματικότητα της αποθεραπείας των ασθενών εκ μέρους του ιατρικού και νοσηλευτικού προσωπικού. Επομένως ικανούς γιατρούς και νοσηλευτές έχουμε, ικανούς διαχειριστές δεν έχουμε.
2.3 Η ικανοποίηση πολίτων από το σύστημα υγείας Ελλάδα-ΟΟΣΑ, 2010 και 2020
Η βίαιη προσαρμογή της δαπάνης υγείας λόγω μνημονίων είχε ως αποτέλεσμα η Ελλάδα, να είναι η προτελευταία χώρα του ΟΟΣΑ (τελευταία η Πολωνία) καθ’ όλη την διάρκεια της δεκαετίας, στην ικανοποίηση των πολιτών από το σύστημα υγείας.
Συγκεκριμένα, η δημόσια δαπάνη υγείας μειώθηκε κατά το χρονικό διάστημα 2009 – 2019 (πριν τον κορονοϊό) από 15,3 δις σε 9,2 δις μείωση 67%. Ενώ η ιδιωτική δαπάνη μειώθηκε από 7,1 σε 5,8 μείωση 23%.
Αναλογίες ιατρών και νοσηλευτών ανά χώρα των χωρών ΟΟΣΑ:
Η Ελλάδα παρουσιάζει μία μεγάλη παγκόσμια ιδιαιτερότητα. Είναι πρώτη στους γιατρούς αναλογούν 6 γιατροί ανά 1000 κατοίκους, ενώ ταυτόχρονα είναι τελευταία στους νοσηλευτές. Αναλογούν 4 νοσηλευτές ανά 1000 κατοίκους. Η στατιστική αναφέρεται στο σύνολο των εργαζομένων στον ιδιωτικό και δημόσιο τομέα της υγείας.
3 ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ
Ο εξ ορθολογισμός των δαπανών της δημόσιας υγείας και της δημόσιας χρηματοδότησης επήλθε αποκλειστικά λόγω των μνημονίων και όχι από την αποτελεσματική διαχείριση των πόρων εκ μέρους των κυβερνήσεων και των διοικήσεων των νοσοκομείων.
Η άμεση βελτίωση της διαχείρισης των κλινών και των ημερών νοσηλείας μετά το 2009 αποτελεί απόδειξη ότι η χώρα έχει άριστο ιατρικό και νοσηλευτικό προσωπικό, το οποίο απέδειξε άμεσα τις ικανότητές του όταν μειώθηκε η ανικανότητα και οι κυβερνητικές παρεμβάσεις στο έργο τους.
Το μόνιμο ερώτημα των αριστερών ότι οικονομικές αναλύσεις και αξιολογήσεις δεν μπορούν να εφαρμόζονται στην δημόσια υγεία, διότι η δημόσια υγεία δεν είναι εμπορεύσιμη, είναι λάθος σήμερα.
Στο σύγχρονο μάνατζμεντ ο στόχος είναι τριπλός και ταυτόχρονος. Σήμερα το μάνατζμεντ στοχεύει ταυτόχρονα στην βελτιστοποίηση των περιβαλλοντικών, κοινωνικών και οικονομικών στόχων των οργανισμών, ανεξάρτητα αν οι οργανισμοί είναι κοινωφελείς η εταιρίες. Η ταυτόχρονη αποτελεσματική διοίκηση και διαχείριση των τριών αυτών στόχων οδηγεί στην κοινωνική ευημερία και στην κοινωνική δικαιοσύνη.
Η δημοσίευση σήμερα του νόμου από την κυβέρνηση για την επιλογή των διοικητών των δημόσιων νοσοκομείων μετά από εξετάσεις είναι μέτρο προς την σωστή κατεύθυνση. Το λάθος όμως του νόμου είναι ότι η τελική επιλογή του διοικητή θα γίνει μετά από προφορική συνέντευξη των 3 πρώτων που προκύπτουν από τις γραπτές εξετάσεις. Αφήνει περιθώρια κυβερνητικών επιλογών.
Έστω κι έτσι όμως είναι ένα μέτρο που επιτέλους θα επικρατήσει η αξιοκρατία κι όχι ευνοιοκρατία. Το μόνο που μένει είναι να υπάρξει βούληση των κυβερνήσεων για την πάταξη της διαφθοράς. Κι αυτή δεν αντιμετωπίζεται ούτε με εξετάσεις, ούτε με κομματικές πολιτικές φιλοσοφίες. Δεν είναι ηθικοί ούτε οι ικανοί μορφωμένοι ούτε οι αριστεροί. Προφανώς ισχύει και το αντίθετο για τους μορφωμένους ικανούς δεξιούς ή καπιταλιστές η νεοφιλελέδες.
Απόδειξη ότι τα μνημόνια ήταν αποτελεσματικά με την εφαρμογή των μνημονίων είναι ότι η συντριπτική πλειοψηφία των δημόσιων νοσοκομείων δημοσίευσε οικονομικές καταστάσεις, ενώ μέχρι τότε επικρατούσε προφανώς η φιλοτιμία των διοικήσεων να δημοσιεύσουν τις οικ. Καταστάσεις. Ακόμη όμως και σήμερα υπάρχουν δημόσια νοσοκομεία, ευτυχώς λίγα, που δεν τις έχουν δημοσιεύσει.
Είναι αναγκαία η άμεση εφαρμογή δημοσίευσης των οικονομικών καταστάσεων όλων των δημοσίων νοσοκομείων της χώρας με βάση τα Διεθνή Λογιστικά Πρότυπα και όχι με βάση ΠΔ 146/2003.
Να σημειωθεί ότι δεν λαμβάνεται υπόψη η κρίση του κορονοϊού. Είναι δεδομένο ότι υπήρξαν διαταράξεις στην διαχείριση των κλινών και της δαπάνης.
Ο σχεδιασμός της κυβέρνησης για συγχώνευση των νοσοκομειακών μονάδων μπορεί να επιδρά θετικά στον περιορισμό του κόστους της δημόσιας δαπάνης, αλλά θα πρέπει να ληφθεί υπόψη ότι θα υπάρξει αύξηση της ιδιωτικής δαπάνης υγείας.
Πριν δηλαδή την απόφαση αυτή, θα πρέπει να συνυπολογιστεί και να εξισορροπηθεί το κόστος μεταξύ της μείωσης της κρατικής δαπάνης και της αύξησης του ιδιωτικού κόστους, προκειμένου να μην προκληθεί μετακύλιση του κόστους υγείας στην κοινωνία (φαινόμενο της κοινωνικοποίησης του κόστους).
Για όσους θέλουν περισσότερα:
Βιβλιογραφία
ΙΟΒΕ, Ανάλυση οικονομικών μεγεθών των δημόσιων νοσοκομείων της Ελλάδας, 2023
OECD: Health at a glance 2001 σελ. 84.
ec.europa.eu/Eurostat/data/database
ΕΛΣΤΑΤ: http://www.statistics.gr/el/statistics/-/publication/SHE35/-
ΕΕ: State of Health in the EU, Ελλάδα Προφίλ Υγείας 2021
Μ. Ματσαγγάνης στο βιβλίο του Η κοινωνική πολιτική σε δύσκολους καιρούς. Εκδόσεις Κριτική, Αθήνα, 2011
