Κουρσούμ Τζαμί: Ένα παλίμψηστο της ιστορίας της πόλης
της Μαρίας Ριτζαλέου
Εφτά μιναρέδες ξεχώριζαν από μακριά και εφτά τζαμιά υπήρχαν στην πόλη της Καστοριάς στα 527 χρόνια κατάκτησής της από τους Οθωμανούς.
Το εντυπωσιακότερο και μεγαλοπρεπέστερο όλων, ήταν το Κουρσούμ Τζαμί, με τον μολυβδοσκέπαστο θόλο, όπως δηλώνει και το όνομά του.
Αφημένο στη φθορά του χρόνου το Κουρσούμ Τζαμί αναστηλώνεται μέσα από ένα μεγάλο πρόγραμμα ύψους 1 εκατ. ευρώ από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας και στο τέλος του 2025 θα δοθεί στην πόλη και στους πολίτες, για πολιτιστικές χρήσεις. Είναι μάλιστα ιδανικό για μουσικές εκδηλώσεις, λόγω της εξαιρετικής ακουστικής του.
Image
«Το τέμενος Κουρσούμ βρίσκεται στην πλατεία Μεγάλου Αλεξάνδρου σε ένα από τα λίγα πλατώματα που διαμορφώνονται στη βραχώδη χερσόνησο της Καστοριάς. Πρόκειται για το μοναδικό σωζόμενο σήμερα τζαμί από τα επτά που οικοδομήθηκαν μετά την οθωμανική κατάκτηση. Βρισκόταν στο εσωτερικό της τειχισμένης πόλης και ανήκε στον τύπο του μονόχωρου θολωτού τζαμιού με προστώο και χρονολογείται με τα μέχρι σήμερα δεδομένα στο δεύτερο μισό του 15ου αιώνα», λέει στη Voria.gr, η προϊσταμένη της Εφορείας Αρχαιοτήτων Καστοριάς, Ανδρομάχη Σκρέκα.
Ένα πολύ ενδιαφέρον στοιχείο της ιστορίας του είναι πως στη θέση εκείνη υπήρχε μια τρίκλιτη μεσοβυζαντινή βασιλική, τον 13ο αιώνα στο ίδιο σημείο ένα εκτεταμένο νεκροταφείο χωρικών της περιοχής και τον 15ο αιώνα ανεγέρθηκε το τζαμί, έτσι το μνημείο αποτελεί ένα παλίμψηστο της ιστορίας της Καστοριάς στη διαχρονία.
Τα τζαμιά αποτελούσαν αναπόσπαστα κομμάτι της ιστορίας της πόλης, ωστόσο δεν υπήρξε μέριμνα για τη διάσωση και την ανάδειξή τους. Το ενδιαφέρον για το Τέμενος Κουρσούμ αναζωπυρώθηκε το 2014 όταν επί δημαρχίας Ανέστη Αγγελή, με πρωτοβουλία του τότε Αντιδημάρχου Πολιτισμού και Παιδείας Λεωνίδα Παπαδημητρίου, ανατέθηκε από το Διατμηματικό Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα για την «Προστασία, Συντήρηση και Αποκατάσταση Μνημείων» της Πολυτεχνικής Σχολής του Α.Π.Θ. η εκπόνηση διπλωματικής εργασίας για το συγκεκριμένο μνημείο. Στο πλαίσιο αυτό το τζαμί αποτυπώθηκε, τεκμηριώθηκε ιστορικά και διερευνήθηκαν πιθανές μελλοντικές του χρήσεις .
Στη συνέχεια η Εφορεία Αρχαιοτήτων Καστοριάς σε συνεργασία με τις αρμόδιες Διευθύνσεις του υπουργείου Πολιτισμού, εξασφάλισε χρηματοδότηση για την εκπόνηση των απαραίτητων μελετών, ώστε το έργο της αποκατάστασης και συντήρησης των τοιχογραφιών του μνημείου να αποκτήσει ωριμότητα για να ενταχθεί σε κάποιο χρηματοδοτικό πρόγραμμα. Όπως και έγινε, αφού συμπεριλήφθηκε από το υπουργείο στη γενικότερη δράση « Πολιτιστικές Διαδρομές σε εμβληματικούς χώρους και μνημεία» με χρηματοδότηση ύψους 1.000.000 ευρώ από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, με ορίζοντα υλοποίησης τα τέλη του 2025.
Τον Σεπτέμβριο του 2022, οι εργασίες ξεκίνησαν με την αφαίρεση των όγκων χωμάτων από το εσωτερικό του μνημείου για την ενίσχυση της θεμελίωσής του. Η ανασκαφή έφερε στο φως θεμέλια παλαιότερου κτηρίου, δάπεδα, ταφές και άλλες σταθερές κατασκευές κι αποφασίστηκε η επέκταση της ανασκαφής και στον περιβάλλοντα χώρο του τζαμιού.
