Εδώ και αρκετές ημέρες μαίνεται μία διεθνής τραπεζική κρίση. Είναι τραπεζική αποκλειστικά παρά το γεγονός που έχει μία από τις αιτίες της τα ομόλογα των κρατών. Τράπεζες μικρομεσαίες στις ΗΠΑ, μεγάλη στην Ελβετία, κατέρρευσαν ξυπνώντας μνήμες του 2008. Και σαν να έφθαναν όλα αυτά πανηγυρίζουν οι οπαδοί της δημοκρατίας της Σαγκάης ότι καταρρέει ο δυτικός καπιταλισμός και επέρχεται η τιμωρία των δυτικών για το εμπάργκο κατά της Ρωσίας.
Λάθος το τραπεζικό σύστημα κλονίζεται σε συθέμελα σε ανατολή και δύση. Απλώς υπάρχουν δύο διαφορές που ερμηνεύουν την πραγματικότητα και την απονομή ευθυνών, μεταξύ των δύο συστημάτων του καπιταλιστικού της δύσης και της δημοκρατίας της Σαγκάης της ανατολής.
Πρώτον στις δημοκρατίες της Σαγκάης δεν υπάρχει ελεύθερη πληροφόρηση, υπάρχει δημοσιογραφική και κρατική συσκότιση, και δεύτερον, στην Ρωσία τους αυτοκτονούν με 5 σφαίρες, στην Κίνα τους εξαφανίζουν σε 5 ημέρες και στην δύση τους απαλλάσσουν σε 5 ημέρες.
Όλοι ανωτέρω τρόποι αποτελούν ακραίες αποδόσεις καταλογισμού ευθυνών και δεν συνάδουν αυτές οι πρακτικές της δύσης και της ανατολής στην έννοια του κράτους δικαίου.
Σύμφωνα με τον ορισμό του Παγκόσμιου Προγράμματος Δικαιοσύνης το κράτος δικαίου είναι ένα σύστημα που ακολουθεί τέσσερεις οικουμενικές αρχές. Σύμφωνα με αυτές τις αρχές «αρχικά η ΚΥΒΕΡΝΗΣΗ, οι αξιωματούχοι και οι κρατικοί παράγοντες είναι υπόλογοι σύμφωνα με τον νόμο. Κατόπιν οι ΝΟΜΟΙ είναι σαφείς, δημοσιοποιούνται και εφαρμόζονται ομοιόμορφα και προστατεύουν τα θεμελιώδη ΑΝΘΡΩΠΙΝΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ, στα οποία συμπεριλαμβάνεται η ασφάλεια των ατόμων και των αγαθών. Η διαδικασία με την οποία θεσπίζονται και επιβάλλονται οι νόμοι είναι προσβάσιμη, δίκαιη και αποτελεσματική. Τέλος, η ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗ αποδίδεται έγκαιρα από ικανούς, ηθικούς, και ανεξάρτητους εκπροσώπους σε ικανό αριθμό, οι οποίοι διαθέτουν επαρκείς πόρους και αντικατοπτρίζουν την κοινότητα που υπηρετούν».
Η έννοια, του κράτους δικαίου περικλείεται στην φράση του Αριστοτέλη: «θα πρέπει να κυβερνά ο νόμος».
Επομένως κράτος δικαίου δεν υφίσταται ούτε στην Καπιταλιστική Δύση ούτε στην Κομμουνιστική και Ολιγαρχική Ανατολή.
Ποια είναι όμως η αιτία της τρέχουσας κρίσης; Η αιτία της κρίσης ευρίσκεται στην αντιμετώπιση της κρίσης του κορονοιού εκ μέρους των κρατών της Ανατολής και της Δύσηε. Η μεν υγειονομική κρίση έγινε με καθολικό lock down, η δε οικονομική αντιμετώπιση έγινε με τεράστια αύξηση της νομισματικής επέκτασης (τύπωμα νέου χαρτονομίσματος).
Η νέα ρευστότητα που διανεμήθηκε μέσω των τραπεζών προωθήθηκε κυρίως στον κλάδο της ψηφιακής οικονομίας. Θεωρήθηκε εσφαλμένα ότι η απομόνωση των κοινωνιών θα είναι διαρκής και επομένως θα έχουν τεράστια κέρδη οι εν λόγω επιχειρήσεις. Οι επιχειρήσεις αυτές τελικά επένδυσαν μικρό μέρος της ρευστότητας σε νέες επενδύσεις κι αυτές αποτυχημένες.
Αποδεικνύεται από το γεγονός ότι οι απολύσεις προσωπικού ήδη είναι μεγάλες οι δε μετοχές των έχουν καταβαραθρωθεί. Το μεγαλύτερο μέρος της ρευστότητας το ξαναεπέστρεψαν στις τράπεζες υπό μορφή καταθέσεων. Στην συνέχεια οι τράπεζες μετέτρεψαν τις καταθέσεις αυτών των εταιριών σε επενδύσεις κρυπτονομισμάτων. Η κατάρρευση των κρυπτονομισμάτων και η κατάρρευση των ομολόγων κρατικών και εταιρικών έφερε την τρέχουσα κρίση, διότι μειώθηκε το ενεργητικό των τραπεζών και δεν επαρκεί πλέον να καλύψει το παθητικό τις καταθέσεις των εταιριών της ψηφιακής οικονομίας.
Θα μπορούσε επομένως να ισχυριστεί κανείς ότι για την τρέχουσα κρίση ευθύνονται οι κυβερνήσεις και όχι οι τράπεζες. Λάθος ευθύνονται αποκλειστικά οι τράπεζες. Οι κυβερνήσεις εξέδωσαν νέα κρατικά ομόλογα προκειμένου να αντιμετωπίσουν την κρίση. Διατέθηκε μέσω των νέων ομολόγων η ρευστότητα του νέου χρήματος στους διανομείς και υποτίθεται υπευθύνους διαχειριστές, τις τράπεζες. Οι τράπεζες γνωρίζουν καλύτερα από τον καθένα ότι τα ομόλογα έχουν τους εξής κινδύνους: α) της χρεοκοπίας του εκδότη, β) του επιτοκίου, γ) της συναλλαγματικής μεταβολής, δ) του πληθωρισμού. Επομένως οι τράπεζες όφειλαν να λάβουν μέτρα εξουδετέρωσης ή μείωσης των εν λόγω κινδύνων και δεν το έκαναν διότι προτίμησαν το βραχυπρόθεσμο κέρδος από την μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα των τραπεζικών ιδρυμάτων.
Η μοναδική ευθύνη των κρατών και των Κεντρικών τραπεζών περιορίζεται στην Εποπτεία και στον έλεγχο των ιδρυμάτων, που ως φαίνεται δεν τον έκαναν.
Η απαλλαγή από τις ευθύνες επομένως των διοικήσεων και των μετόχων των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων δεν μπορεί να συνεχίζεται. Επίσης τα τραπεζικά ιδρύματα θα πρέπει να απέχουν από τις επενδύσεις κρυπτονομισμάτων, των οποίων κανείς δεν μπορεί να εγγυηθεί ή να ελέγξει ούτε την ποσότητα της κυκλοφορίας, αλλά ούτε και την αξία αυτών.
Η Υπουργός Οικονομικών των ΗΠΑ η κ. Γιέλεν, δίνει αρχικά το μήνυμα: η διάσωση των τραπεζών το 2008, έγινε για να μην ξανασυμβεί. Δεν μπορεί να υπάρξει η ίδια αντιμετώπιση.
Ενώ λοιπόν μαίνεται η τραπεζική διεθνής κρίση, στην Ελλάδα φαίνεται πως οι τράπεζες βρίσκονται σε άλλον πλανήτη.
Η ανάλυση που ακολουθεί γίνεται με βάση τα πρωτογενή στοιχεία της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (πηγή SSM, στοιχεία γ τριμήνου του 2022 και εφημερίδα Καθημερινή 12/3/2023). Θα επιλεγούν τρείς δείκτες που δείχνουν αφενός την αποτελεσματικότητα αφετέρου τον διαχείριση των τραπεζικών κινδύνων εκ μέρους των ελληνικών τραπεζών.
Ο πρώτος δείκτης η απόδοση των ιδίων κεφαλαίων, το κέρδος δηλαδή των ελληνικών τραπεζών, ανέρχεται σε 15,38%. Είναι πρώτες με μεγάλη διαφορά από όλες τις άλλες τράπεζες των χωρών της ευρωζώνης. Είναι εντυπωσιακό επίτευγμα. Μάλλον θα πρέπει να δίνουν σεμινάρια οι ελληνικές διοικήσεις των τραπεζών, στις διοικήσεις των άλλων χωρών των τραπεζικών ιδρυμάτων για το πως βγάζουν χρήματα.
Ο δεύτερος δείκτης είναι ο δείκτης των μη εξυπηρετούμενων δανείων, ο οποίος ανέρχεται στο 6,82% . Οι Ελληνικές τράπεζες με τις τράπεζες της Κύπρου, (έχουν 7,50%) είναι οι πρώτες με μεγάλη διαφορά από όλες τις άλλες στα μη εξυπηρετούμενα δάνεια, των χωρών της ευρωζώνης. Αυτό δείχνει ότι οι ελληνικές τράπεζες διατρέχουν υψηλό κίνδυνο κρίσης ρευστότητας. Και μάλλον η επιτυχία του πρώτου δείκτη αρχίζει να προβληματίζει.
Ο τρίτος δείκτης της Συνολικής κεφαλαιακής Επάρκειας, των ελληνικών τραπεζών ανέρχεται στο 16,48%. Αποτελεί από τις χαμηλότερες επιτεύξεις σε όλη της Ευρώπη.
Επομένως αν συνδυάσουμε τους τρείς δείκτες αυτούς, αποδεικνύεται ότι και οι διοικήσεις των Ελληνικών τραπεζών επέλεξαν το βραχυπρόθεσμο κέρδος εις βάρος της κεφαλαιακής επάρκειας, όπως οι ξένες. Θέτουν δηλαδή ως πρώτη επιλογή το άμεσο κέρδος εις βάρος της μακροπρόθεσμης βιωσιμότητας. Τι θα έπρεπε να κάνουν; Να μεταφέρουν τουλάχιστον το 8% των κερδών στις προβλέψεις και στα αποθεματικά αντιμετώπισης απομείωσης στοιχείων του ενεργητικού. Μ΄ αυτόν τον τρόπο θα πετύχαιναν μεγάλη βελτίωση της συνολικής επάρκειας θα θωράκιζαν τις τράπεζες από τους μελλοντικούς κινδύνους και θα προσέγγισαν το Μ.Ο του δείκτη της ευρωζώνης.
Επί πλέον πέραν από τους διεθνείς κινδύνους που όφειλαν να λάβουν υπόψη τους μέσω της κεφαλαιακής επάρκειας έχουν κι έναν εθνικό κίνδυνο που αφορά το μεγάλο αγκάθι των μη εξυπηρετούμενων δανείων. Σε τι αποσκοπεί αυτή η στρατηγική; Μα φυσικά να μπορέσουν να αγοράσουν μέσω των κερδών τις μετοχές που βρίσκονται στο ΤΧΠΣ (στο ταμείο χρηματοπιστωτικής σταθερότητας).
Δεν διαφέρει δηλαδή η γενική στρατηγική των ελληνικών τραπεζών από τις ξένες. Αυτό είναι το κύριο το διεθνές πρόβλημα των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων (και όχι μόνο αυτών). Βραχυπρόθεσμα κέρδη έναντι μακροπρόθεσμης βιωσιμότητας.
Αυτό λύνεται με δύο τρόπους. Ο πρώτος είναι ο προληπτικός έλεγχος από τις Κεντρικές Τράπεζες και ο δεύτερος είναι η τιμωρία των διοικήσεων και των ιδιοκτητών των επιχειρήσεων. Η κοινωνία καζίνο πρέπει να λάβει τέλος. Εξ άλλου ακριβώς αυτό λέει και ο Ρώσος συγγραφέας Φέοντορ Ντοστογιέφσκι, στο έργο του Έγκλημα και Τιμωρία. Ένας τζογαδόρος, διαπράττει έγκλημα για εξυπηρέτηση του άπληστου πάθους του. Και έρχεται μετά η τιμωρία. Ο τζόγος των διεθνών τραπεζών πρέπει να τελειώσει με πραγματική τιμωρία μέσω δικαστικών αλλά και προληπτικών μεθόδων και όχι φυσικά με τους τρόπους της δημοκρατίας της Σαγκάης.
Σημείωση: οι βασικοί δείκτες της Ε.Κ.Τ για τις τράπεζες αφορούν το διάστημα , 1/1-30/9/23, όπως προκύπτουν από τις δημοσιευμένες οικονομικές καταστάσεις των 3 τριμήνων. Έχουν επομένως οι ελληνικές τράπεζες το τελευταίο τρίμηνο του 2022 και πριν την οριστική διάρθρωση των ετήσιων οικονομικών καταστάσεων να μεταφέρουν τα παράλογα κέρδη στα αποθεματικά. Η συνέχιση αυτής της επιλογής δεν μπορεί και δεν πρέπει να γίνει αποδεικτή.
